19. Tümen

Osmanlı ordusunda 19. Tümen 1. Dünya Savaşı yıllarında kurulmuştur. Yarbay Mustafa Kemal (Atatürk) komutasındaki tümen Çanakkale'de Arıburnu'na çıkan düşman birliklerini durdurarak büyük bir başarıya imza atmıştır.

Daha sonra 19. Tümen 15. Kolordu bünyesinde Galiçya Cephesi'ne gönderilir. Enver Paşa 1. Dünya Savaşı'nın kaderini bu cephenin çizeceğine inanmaktadır. Albay Şefik (Aker) komutasında başarılı çatışmalar çıkaran 19. Tümen daha sonra Filistin Cephesi'ne kaydırılır.

Atlas Tarih dergisinin Ağustos 2010 tarihli 2. sayısı Kudüs'teki savaşı işlediği konuda bu tümene de değinmiştir. Tümenin Kudüs'teki hikayesini dergiden de yararlanarak anlatalım:

1917'nin 7 Aralık ve 8 Aralık günlerini birbirine bağlayan gecede İngiliz birlikleri taarruz için hazırlanmaktadır. Şehri 20. Kolordu ile savunacak olan General Ali Fuat (Cebesoy) ise Yıldırım Ordular Grubu komutanı Erich von Falkenhayn ile sorunlar yaşamaktadır. Erich von Falkenhayn dini ve tarihi değeri büyük olan Kudüs'ün tahrip olmaması için şehri savunmaya pek de gönüllü değildir. Ali Fuat Paşa'nın takviye isteklerine olumlu yaklaşılmaz.

İngiliz taarruzu sisli geçede bir baskın şeklinde cereyan eder. Saat 03.30 sularında Albay Fahrettin (Altay) piyade ateşleri ve bomba sesleri geldiğini işiterek durumu 20. Kolordu kurmay başkanına bildirir. Fakat düşman baskını başarılı olmuştur. General Ali Fuat ileri mevzilerin düştüğünü görerek emrindeki birliklere geri çekilme emri verir. .

Sonrasında 8 Aralık günü sıcak çatışmalarla geçer. İletişim kopuklukları nedeniyle düşmanla temas etmeyen birlikler gerekli noktalara gönderilemez ve durum düzeltilemez. Saat 17.00 gibi von Falkenhayn 7. Ordu komutanı General Fevzi (Çakmak)'yi telefona çağırır ve Ali Fuat Paşa'nın cesaretini kaybettiğini söyler. Fevzi Paşa da 20. Kolorduya geri çekilme emri verir.

Sonrasında von Falkenhayn Kudüs'ü geri almak için bir karşı saldırı planlar. Avusturya ordusu levazım ambarları tarafından donatıldığı için techizat olarak diğer birliklerden çok daha iyi durumda olan ve önceki savaşlardan tecrübeli 19. Tümen bu saldırının bel kemiğini oluşturacaktır. Saldırı baskın şeklinde planlanmıştır ama İngilizler saldırıyı hazır bir şekilde karşılar. Diğer birlikler oyalamaya yönelik saldırıları yaparken Albay Sedat (Doğruer) komutasındaki 19. Tümen var gücüyle düşman birliklerine saldırır. İngiliz birlikleri Osmanlı ordusunu zorlukla da olsa durdurur ve Osmanlı birlikleri geri çekilmek zorunda kalır. Bu saldırı 19. Tümene 500 kadar askere mal olur.

Atlas Tarih dergisinde Erich von Falkenhayn'ın Filistin Cephesi'ne Almanya'da yıldızı sönmüş bir komutan olarak gönderildiği söylenmektedir. Fakat bu ifadenin doğruluğundan ben kendi adıma çok da emin değilim. Erich von Falkenayn'ın önemli bir mevkideyken Fransızlar'a karşı bir taarruzda taktiksel hata yaptığı -ki hatasına rağmen Fransızlar Almanlar'a göre daha fazla kayıp vermiştir- ve bu nedenle daha ehemmiyetsiz cephelere gönderildiği doğrudur. Fakat bu olaydan sonra, Filistin Cephesi'ne gönderilmeden önce von Falkenayn Romanya'ya ve müttefiki Ruslar'a karşı fevkalade başarılı bir harekat gerçekleştirmiştir.

Dergide bunun dışında von Falkenayn'ın harekatın başarısız olacağını bile bile sadece sivilini düzeltmek adına Kudüs'e karşı saldırı düzenlediği de söylenmektedir. Fakat buna rağmen Filistin Cephesi'nde von Falkenayn'ın sayıca ve donanımca rakibine göre zayıf durumda bulunan Osmanlı birlikleriyle düşmanına kendisinden daha fazla kayıp verdirdiği de bir gerçektir. Erich von Falkenayn'ın başarılı veya başarısız bir asker olduğu tartışmaya açıktır. Fakat dergide belirtildiği üzere kesin bir hükümle başarısız olarak nitelendirmek kanaatimce çok da doğru değil.

Son bir not olarak Çanakkale'ye gidenleriniz oradaki 57. Alay Anıtı'nı da görmüşlerdir. Anıtın yanında şehitliği de bulunan bu alay da Çanakkale Cephesi'nde 19. Tümen'e bağlıydı.