"Maaş, Yıldız, Burun" Yasak

Atlas Tarih Dergisi'nin 2. sayısındaki bir kısmın usta ortaoyuncu İsmail Dümbüllü'ye ayrıldığından bahsetmiştim. Bu yazıya ek olarak bazı ünlü ortaoyuncular hakkında da bilgi verilmiş. Bunlardan ilgi çekici bulduğum Abdürrezzak Efendi hakkındaki hikayeyi dergiden aynen alıntılıyorum:

"Ortaoyunu, sansürüyle ünlü Abdülhamid döneminde en tehlikeli mesleklerden biriydi. Sahnede, sanatçının ağzından kaçacak bir kelime, sanat hayatını bitirmeye yeterdi. Bu konudaki en ünlü hikayelerden biri de Abdürrezzak Efendi'nin başından geçenlerdi.

Abdürrezzak (Abdi) Efendi, Abdülhamid devrinin en ünlü oyuncularından biriydi. Binbaşı rütbesine sahipti ve ayda bir kez padişahın ve sultanlarının huzurunda oyun sergilemekteydi. O dönemde Abdülhamid'i bu sıklıkta görmek herkese nasip olmuyordu.

Saray mızıkacıları sultanın pek sevdiğini bildikleri Abdürrezzak Efendi'den huzurda iken maaşlarını hatırlatmasını rica ederler. Abdi Efendi de mızıkacılardan dar bir çizme ister, planını hazırlar. Huzurda ayağında çizme oyununu oynarken bir ara çizmeyi çıkarmaya yeltenir. Dener ama çıkaramaz ve lafını patlatır: "Amma inatçı çizmeye tesadüf ettik, umumi maaş gibi senede bir defa mı çıkacaksın ayağımdan a mübarek?" Maalesef işler umduğu gibi gitmez, Sultan Abdülhamid çok sinirlenir, Abdürrezzak'ı huzurdan çıkartıp, "Bundan sonra hiçbir yerde oynamayacak" emrini verir.

Ancak Abdürrezzak'ın büyük hayranı olan hanım sultanlar bir zamandan sonra Abdülhamid'den oyuncuyu affetmesini ve sarayda tekrar oyun oynamasına izin verilmesini rica ederler. Sultan da bunun üzerine harem ağasına: "Abdi'yi bul onu affettim. Ama oyunda 'maaş, Yıldız (Abdülhamid'in sarayı), sultanım, burun(Abdülhamid uzun burnuyla tanınırdı)' kelimelerini söylemeyecek. Başka ne isterse söylesin" der.

Haremağası Abdi'ye gider. Ancak Abdürrezzak da "Abdi kulunuz eteklerinizden öpüyor, efendimizin niyeti oyun oynatmaksa çağırsın hemen geleyim. Yok niyeti oyun oynatmak değil de mevlüt okutmaksa Karagümrük'te oturan Hafız Sami'ye git" der.