17 Ocak 2023

Işık ve Renkler Üzerine

Renk dediğimiz kavram aslında gözümüzden içeri giren farklı frekanslardaki ışınlara karşılık beynimizin farklı görüntüler oluşturması. Bu yazıda ışık ve renk ilişkisine biraz daha yakından bakmak istedim.

* Bilgisayar ekranlarımızdan elde ettiğimiz görüntü piksel olarak adlandırdığımız küçük kareciklerden dışarı ışık yansıtılmasıyla oluşur. Her piksel kırmızı, mavi ve yeşil renkli ışıkların belli bir karışımını yansıtır ve her bir pikselde belli bir renk görürüz. 

Eğer hiç ışık yansıtılmazsa göreceğimiz renk siyahtır. Tüm ışıklar tüm güçte yansıtılırsa göreceğimiz renk beyazdır. Sadece kırmızı ışık tüm güçte yansıtılırsa kırmızı görürüz, sadece kırmızı ışık yarı güçte yansıtılırsa daha koyu bir kırmızı görürüz. Kırmızı ve mavi tüm güçte yansıtılırsa görünen renk macenta (fuşya) olur. Benzer şekilde kırmızı, mavi ve yeşil ışıkların farklı miktarlarda yansıtılması ile farklı renkler elde edilir.

* Kağıda baskı alırken ya da boya ile resim yaparken olan şey bilgisayar ekranında olanın tam tersidir. Kağıt tüm ışıkları yansıttığından beyazdır. Kağıdın bazı ışıkları yansıtması engellenerek renkli görünüm elde edilir. Kağıda sarı boya sürüldüğünde mavi ışığın yansıması engellenir. Yansıyan kırmızı ve yeşil ışıklar da sarı rengi oluşturur. Üç ana renkten kırmızının yansımasını engelleyen boya cam göbeği (cyan), yeşilin yansımasını engelleyen boya macenta (fuşya) ve mavinin yansımasını engelleyen boya sarıdır. Bu üç boyanın farklı miktarlarla karıştırılmasıyla farklı renkler elde edilebilir. Örneğin kırmızının yansımasını engelleyen cam göbeği ile mavinin yansımasını engelleyen sarı karıştırıldığında sadece yeşil ışınlar yansıyabilir ve bu renk elde edilir. Cam göbeği, macenta ve sarının iyice karıştırılması durumunda ise hiçbir ışık yansıyamayacağından siyah oluşur.

* Küçüklüğümüzde hepimize resim derslerinde ana renkler olarak kırmızı, mavi ve sarı öğretilmişti. Aslında bu renk modeli bir üstte açıklanan renk modelinin belli bir yakınsamasıdır. Kırmızı macentaya yakındır, cam göbeği de maviye yakındır. Fakat bu üç renk gerçekten ana renk olmadığından kırmızı, mavi ve sarı iyice karıştırılırsa siyah değil koyu bir kahverengi tonu elde edilir.

* Her ışığı göremeyiz. Belli bir frekans aralığının dışındaki ışınlar insan beynince herhangi bir görüntü oluşumuna sebep olmaz. Buradaki ilginç bir nokta bu ışınları biz göremesek bile telefon kameralarının yakalamasıdır. Evinizdeki kumandanın düğmesine bastığınızda kumanda alıcıya bir ışın gönderir. Fakat bu ışın çıplak gözle görülemez. Telefonunuzun kamerasını kumandanın önüne tutup bir düğmeye bastığınızda telefon ekranınızda bu ışığı görebilirsiniz.

* Beyaz kağıt tüm ışınları yansıtmaktadır. Benzer şekilde ayna da üzerine gelen tüm ışınları yansıtmaktadır. Fakat beyaz bir kağıdı karşımıza tuttuğumuzda ve bir aynayı karşımıza tuttuğumuzda gördüklerimiz farklıdır. Bunun sebebi aynanın yüzeyinin pürüzsüz olmasıdır. Ayna üzerine gelen ışınları aynı açı ile yansıtır. Bu nedenle ayna karşısına geçtiğimizde aynanın arkasından kendimize bakıyor olsak ne göreceksek onu görürüz. Çünkü ayna gelen her ışını aynı açı ile yansıtmıştır. Beyaz kağıt ise pürüzlü yüzeyi sebebiyle üzerine gelen ışınları saçar ve bu ışınlar gözümüze gelmeden önce birbirleriyle karışır.

* Üç boyutlu filmlerde birbiriyle uyuşmayan iki görüntü vardır. Takılan gözlüğün bir camı yalnızca bu görüntülerden ilkinden gelen ışınların geçmesine izin verirken diğeri de yalnızca ikinci görüntüden gelen ışınların geçmesine izin verir. Gözlüğü çıkaracak olursanız titreşen bulanık bir görüntüyle karşılaşırsınız. Gönderilen görüntüler aynı şeyin iki farklı açıdan görünümüdür. Nasıl ki gerçek hayatta iki göz aynı cismin iki farklı açıdan görünümünü görüyor ve beyin bunları birleştirerek üç boyutlu bir görüntü elde ediyorsa üç boyutlu filmlerde de aynısı olur. Üçüncü boyut efektinin kullanıldığı bir sahnede gözlerinizden birini kapatırsanız üçüncü boyut etkisi kaybolur. 

Dipnot: Son paragrafta söylediklerim teorik. Normal hayatta da derinlik algım olmadığı için ne üçüncü boyutun nasıl göründüğüne dair bir fikrim var ne de tek gözü kapatınca üçüncü boyut etkisinin kaybolup kaybolmadığını deneme şansım. Söylediklerimde yanlış bulacak olan olursa özrün efendisi en yakınım olur, diler yoluma devam ederim.

Hiç yorum yok: